دسته دارویی:
گلیکو کورتیکوئید ، صد التهاب ، سرکوب کننده سیستم ایمنی
مکانیسم اثر:
مانند سایر گلیکوکورتیکوئیدها ، دگزامتازون مانع تجمع سلولهای التهابی از جمله ماکروفاژها و لوکوسیتها در محل التهاب شده و از فاگوسیتوز و آزاد شدن آنزیمهای لیزوزیمی جلوگیری می کند و بدون تاثیر در علل التهاب باعث کاهش واکنشهای بافتی در روند التهاب می شود . مزیت اصلی و مهم این دارو به انواع مشابه نظیر بتامتازون توانایی عبور از سد خونی مغزی می باشد .
فارماکوکینتیک :
تجویز دگزامتازون از طریق تزریق عضلانی ( به ویژه استرهایی که قابلیت حلالیت آنها زیاد است ) سبب جذب سریع آنها می شود . همچنین این داروها از طریـق خـوراکی تقریبا بطور کامل جذب می شوند . به همین ترتیب تزریق عضلانی ، مفصلی یا تزریق در بافتهای نرم از استرهای با حلالیت کم ، باعث می شود که به آرامی ولی بطـور کامل جذب شوند . مدت زمان تاثیر دگزامتازون خوراکی و تزریقی داخل ضایعه ای یا بافت نرم به ترتیب ۲/۷۵ روز و ۳ روز تا ۳ هفته است و نیمه عمر پلاسمایی آن ۳ تا ۴/۵ و نیمه عمر بیولوژیک آن در بافتها ۵۴-۳۶ ساعت است . این دارو به سرعت در کبد متابولیزه شده به متابولیتهای غیر فعال تبدیل می شود . مقداری از آن نیز در کلیه ها متابولیزه می شود که البته مكـان اصـلی متابولیزه شـدن آنهـا كـبـد اسـت و دفع متابولیتهای حاصله از طریق کلیه ها انجام می شود . متابولیتهای دفع شـدنی معمولا غیر فعال می باشند .
موارد مصرف :
دگزامتازون برای درمان کتوز ( استونمی ) ، استرس ، واکنشهای آلرژیک ، شوک ، التهـاب مفاصل ، التهاب کیسه های مفصلی ، التهاب رگهای لنفاوی ، تورم تاندون و همچنین در درمان واکنشهای التهابی پوست و تنگی نفس نیز مورد استفاده قرار می گیرد .
مقدار و روش مصرف:
رجوع شود به چارت انتهای صفحه
موارد منع مصرف :
این دارو در موارد عفونتهای ویروسی ، استئوپروزیس ، نارساییهای کبدی ، کلیوی و یا قلبی ، سه ماهه آخر آبستنی ، دوران شیردهی و دیابت ملیتوس نباید مورد استفاده قرار گیرد .
عوارض جانبی:
ناقص استفاده از دگزامتازون در مراحل اولیه ابستنی باعث بروز ضایعات جیسی و - الخلقه زایی در حیوانات می شود . مصرف طولانی مدت این دارو مقاومت دام را در برابر عفونتهای ویروسی ، انگلی ، باکتریایی و قارچی کم می کند . همچنین ممکن است علائم وعوارض شروع و یا پیشرفت بیماریهای عفونی تحت اثر مصرف آدرنوکورتیکوئیدها مخفی شود و ارزیابی میزان اثر بخشی درمان مشکل تر شود.عوارض جانبی موضعی این دارو شامل عفونت موضعی ، پارگی وتر ، نابینائی ، واکنشهای الرژیک موضعی ، سعتی و باقی ماندن محل تزریق ، آسیب مفاصل و نیز نکروز بافت استخوانی است . از جمله عوارض دیگر این دارو ایجاد آب مروارید ، دیابت ، تاری دید ، رکود رشد در نوزادها افزایش احساس تشنگی ، تکرر ادرار ، خونریزی ، سوزش ، تاول ، خارش در ناحیه تزریـق دارو که قبل از تجویز آن وجود نداشته ، احساس درد ، سستی و کرختی ، قرمزی و تورم ، بثورات جلدی و کهیر و کاهش ناگهانی فشار خون به ویژه در موارد تجویز وریدی سریع دارو می باشد . از عوارض جانبی دیگر دگزامتازون ، افزایش اشتها ، بلع هـوا ( Panting ) ، چرت زدن ضعف و الوپسیای دو طرفی می باشد . همچنین ممکن است کاهش وزن ، بی اشتهایی و نیز اسهال بروز نماید . خونریزی از دستگاه گوارش ، التهاب لوزالمعده ، عوارض کبدی ، افزایش کاتابولیسم پروتئین ها و تبدیل آنها به کربوهیدراتها که منجر به تعادل منفی نیتروژن می شود ، کاهش لنفوسیتهای جریان خون و بروز استئوپروز از دیگر عوارض این دارو می باشد . تجویز طولانی مدت دگزامتازون سبب کاهش توان و میزان فعالیت غده فوق کلیوی می شود .
زمان پرهیز از مصرف :
شیر و گوشت تولیدی دامهای تحت درمان با دگزامتازون به ترتیب حداقل به مدت ۳ و ۸ روز پس از آخرین نوبت تجویز دارو برای انسان قابل مصرف نمی باشند .
شرایط نگهداری و احتیاطات :
- این دارو در مواقع وجود عفونت بدون استفاده از آنتی بیوتیک نبایـد مـورد استفاده قرار گیرد .
- دارو باید در حرارت ۱۵-۸ درجه سانتی گراد و دور از نور نگهداری شود .
منبع نوشته: دارونامه ژنریک دامپزشکی ایران تالیف سیامک علیزاده
برای دانلود چارت داروی دگزامتازون Dexamethasone در فرمت های PDF، Powerpoint، png کلیک کنید
رمز فایل: vetexamprep.ir
